Klasyfikacja przedsiębiorstw i rodzaje działalności gospodarczej

Przedsiębiorstwem jest „podmiot prowadzący działalność gospodarczą bez względu na jego formę prawną”. Według Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości o tym czy dany podmiot jest przedsiębiorcą decyduje charakter a nie forma prowadzonej działalności. Idąc dalej za przedsiębiorstwa uważa się osoby prowadzące działalność na własny rachunek oraz przedsiębiorstwa rodzinne, a także spółki lub konsorcja prowadzące regularną działalność gospodarczą. Nie zmienia to faktu, że ubiegając się o dotację w dokumentacji aplikacyjnej konieczne jest określenie formy prowadzenia działalności gospodarczej.

Jednoosobowa działalność gospodarcza, spółka jawna, spółka cywilna, spółka komandytowa – rodzaje przedsiębiorstw

Podział przedsiębiorstw według formy organizacyjnej i prawnej jest klasycznym rozróżnieniem podmiotów gospodarczych.

Rodzaje przedsiębiorstw:

• jednoosobowa działalność gospodarcza
• spółka cywilna
• spółki kapitałowe: spółka z ograniczoną odpowiedzialnością i spółka akcyjna
• spółki osobowe: spółka jawna, spółka partnerska, spółka komandytowa, spółka komandytowo-akcyjna.

Działalność przedsiębiorstw może być prowadzona przez osoby fizyczne, osoby prawne oraz podmioty nieposiadające osobowości prawnej np. spółka komandytowa. Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą stanowią dominujący rodzaj działalności. W świetle dostępnych dotacji w ramach programów pomocowych na szczeblu regionalnym oraz krajowym co do zasady rodzaj działalności nie stanowi ograniczenia.

W przypadku ubiegania się o dotacje na szczeblu europejskim w ramach środków Komisji Europejskiej mogą wystąpić wyjątki od tej reguły na rzecz uczestnictwa w naborach spółek kapitałowych. Rodzaj spółki nie ma znaczenia może to być np. spółka z ograniczoną odpowiedzialnością czy spółka komandytowa.

Poszczególne rodzaje przedsiębiorstw są przykładami rożnych form prawnych oraz organizacyjnych działalności gospodarczej. Dane dotyczące rodzaju podmiotu ujęte są w zapisach w podmiotach gospodarki narodowej tj. w bazie REGON.

Klasyfikacja przedsiębiorstw według wielkości

Określając wielkość przedsiębiorstwa mamy na myśli jego status. Wyróżniamy cztery rodzaje statusu przedsiębiorstwa: mikro, mały, średni oraz duży.

W celu określenia statusu musimy ustalić dane przedsiębiorstwa obejmujące:

• liczbę osób zatrudnionych;
• roczny obrót;
• całkowity bilans roczny;

Porównanie danych własnego przedsiębiorstwa w oparciu o progi umożliwi prawidłowe określenie statusu przedsiębiorstwa:

a) mikroprzedsiębiorstwa – poziom zatrudnienia do 9 pracowników, poziom rocznego obrotu nieprzekraczający 2 milionów euro lub sumy aktywów bilansu;

b) małe przedsiębiorstwa – poziom zatrudniania od 10 do 49 pracowników, poziom rocznego obrotu lub sumy aktywów bilansu nie przekraczają równowartości 10 milionów euro;

c) średnie przedsiębiorstwa – poziom zatrudnienia od 50 do 249 pracowników, poziom rocznego obrotu nie przekracza równowartości 50 milionów euro, poziom sumy bilansowej nie może przekroczyć równowartości 43 milionów euro;

d) duże przedsiębiorstwa – pozostałe przedsiębiorstwa, które przekraczają limity dla wyżej wymienionych firm.

Jak widać liczba zatrudnionych osób jest jednym z kryteriów określenia wielkości przedsiębiorstwa. Porównanie danych własnego przedsiębiorstwa powinno być przeprowadzone w oparciu o odpowiedni kurs EUR. W przypadku przedsiębiorstw prowadzących księgowość w PLN, dane finansowe przelicza się na EUR według średniego kursu ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski w ostatnim dniu lat obrotowych branych pod uwagę do określenia statusu przedsiębiorcy. Osiągane bilansowe wyniki finansowe przedsiębiorstw stanowią ważne informacje potrzebne do określenia wielkości przedsiębiorstwa.

Istotną kwestią jest, że zmiana statusu przedsiębiorstwa następuje dopiero w momencie, gdy pułapy określone dla danej kategorii przedsiębiorstwa przekroczone są przez kolejne, następujące po sobie dwa lata. Sytuacją wyjątkową jest taka, w której następuje przeniesienie lub sprzedaż udziałów i/lub praw głosu na rzecz innego podmiotu, wówczas należy określić status, w momencie wystąpienia samej zmiany w strukturze przedsiębiorstwa.

Warto podkreślić, że przedsiębiorstwa nie można uznać za mikro-, małe lub średnie przedsiębiorstwo, jeżeli 25 % lub więcej kapitału lub praw głosu kontroluje bezpośrednio lub pośrednio, wspólnie lub indywidualnie, co najmniej jeden organ publiczny (np. gmina, powiat, Skarb Państwa). Niniejsza interpretacja jest zgodna z art. 3 ust. 4 Rozporządzenia Komisji (UE) nr 651/2014. Szczególną uwagę należy zwrócić na przedsiębiorstwa powiązane, ponieważ wpływa to w dużym stopniu na status przedsiębiorstwa. Status przedsiębiorstwa w wielu przypadkach determinuje możliwość ubiegania się o dotację.

Przedsiębiorstwa niezwiązane, przedsiębiorstwa partnerskie oraz przedsiębiorstwa powiązane

Jednym z etapów określenia wielkości przedsiębiorstwa tj. jego statusu jest ustalenie czy dane przedsiębiorstwo posiada powiązania z innymi podmiotami. Według opracowania przygotowanego przez Komisję Europejską pn. „Nowa definicja MŚP, Poradnik dla użytkowników i wzór oświadczenia” wyróżniamy trzy formy możliwych powiązań:

a) przedsiębiorstwa niezależne – przedsiębiorstwo jest niezależne, jeśli jest przedsiębiorstwem w pełni samodzielnym, tj. nie posiada udziałów w innych przedsiębiorstwach, a inne przedsiębiorstwa nie posiadają w nim udziałów. Posiada poniżej 25% kapitału lub głosów (w zależności, która z tych wielkości jest większa) w jednym lub kilku innych przedsiębiorstwach, a/lub inne przedsiębiorstwa posiadają poniżej 25% kapitału lub głosów (w zależności, która z tych wielkości jest większa) w tym przedsiębiorstwie. Przedsiębiorstwa niezależne określenie są często mianem przedsiębiorstwa samodzielnego.

Zakwalifikowanie przedsiębiorstwa jako przedsiębiorstwa samodzielnego upraszcza procedurę określenia statusu wielkości przedsiębiorstwa, ponieważ nie ma konieczności dodawania danych innych podmiotów do danych własnego przedsiębiorstwa.

b) przedsiębiorstwo partnerskie – posiada 25% lub więcej kapitału lub głosów w innym przedsiębiorstwie, a/lub inne przedsiębiorstwo posiada 25% lub więcej kapitału lub głosów w tym przedsiębiorstwie. Głosy, jakie posiada w innym przedsiębiorstwie (lub odwrotnie), nie przekraczają 50% ogólnej sumy głosów.

c) przedsiębiorstwa powiązane – dwa lub więcej przedsiębiorstw można uznać za związane, jeżeli pozostają one ze sobą w następującym związku:

– przedsiębiorstwo ma większość głosów przysługujących udziałowcom lub wspólnikom w innym przedsiębiorstwie;

– przedsiębiorstwo ma prawo wyznaczyć lub odwołać większość członków organu administracyjnego, zarządzającego lub nadzorczego innego przedsiębiorstwa;

– przedsiębiorstwo ma prawo wywierać dominujący wpływ na inne przedsiębiorstwo zgodnie z umową zawartą z tym przedsiębiorstwem lub postanowieniem w jego dokumencie założycielskim lub statucie;

– przedsiębiorstwo jest w stanie kontrolować samodzielnie, zgodnie z umową, większość głosów udziałowców lub członków w innym przedsiębiorstwie. Za przedsiębiorstwa powiązane można uznać spółki w pełni zależne.

Bilansowe wyniki finansowe są kumulowane według stopnia powiązania. Umowa spółki zawiera cenne zapisy stanowiące o możliwości określenia rodzaju powiązania, jest także podstawą do założenia spółki. W zależności od charakteru powiązania pomiędzy jednym lub wieloma podmiotami w rożnym stopniu uwzględnia się jego dane dotyczące zatrudnienia lub dane finansowe. W przypadku przedsiębiorstwa partnerskiego dane innych podmiotów uwzględniania są proporcjonalnie do posiadanych udziałów i/lub praw głosu. Natomiast w przypadku przedsiębiorstw powiązanych dane innych podmiotów powinniśmy sumować w całości.

Podział przedsiębiorstw według formy własności

W sektorze publicznym mówimy o przedsiębiorstwach, które posiadają udziały Skarbu Państwa i/lub jednostki samorządu terytorialnego. Wyróżniamy wśród nich przedsiębiorstwa, które działają w oparciu o zasady ogólne oraz przedsiębiorstwa, które nie podlegają przepisom ustawy o prowadzeniu działalności gospodarczej. Wówczas dla nich tworzone są ustawy regulujące ich funkcjonowanie. Typowym przykładem przedsiębiorstwa nie podlegającego zasadom ogólnym jest Poczta Polska.

Sam fakt, że właścicielem lub jednym z właścicieli jest sektor publiczny nie stanowi wyłączenie z ubiegania się o dotację, o ile warunki naboru nie mówią inaczej. Istotną kwestią jest to, że zaliczenie do grupy przedsiębiorstw państwowych automatycznie przypisuje nam status dużego przedsiębiorstwa, przez sam fakt udziału w jego strukturze podmiotu publicznego. Duże przedsiębiorstwa są wyłączone z wielu możliwości ubiegania się o dotacje.

Przedsiębiorstwo nie może być uznane za mikro małe lub średnie przedsiębiorstwo, jeżeli 25% lub więcej jego kapitału lub głosów jest kontrolowane bezpośrednio lub pośrednio, łącznie lub indywidualnie, przez jeden lub kilka podmiotów publicznych.
Przedsiębiorstwa pozostające pod wpływem właścicieli publicznych mogą być beneficjentem w ramach dotacji mających na celu interes społeczny oraz publiczny np. infrastruktura drogowa, infrastruktura energetyczna, sieci wodociągowe czy kanalizacja sanitarna.

Miejsce zarejestrowania siedziby przedsiębiorstwa

Dotację w ramach programów pomocowych w wymiarze regionalnym czy krajowym skierowane są dla przedsiębiorstw, którzy prowadzą działalność gospodarczą z siedzibą zarejestrowaną na terytorium Polski. Ograniczenie co do miejsc prowadzenia działalności jest istotne ponieważ podmioty gospodarcze, poprzez swoją działalność wspierają gospodarkę narodową.

W przypadku ubiegania się o dotację w ramach programów pomocowych o wymiarze europejskim wymogiem jest rejestracja siedziby przedsiębiorstwa na terenie Unii Europejskiej.

Podsumowanie

Działalność gospodarcza przedsiębiorstw jak zostało przedstawione powyżej może przybierać rożne formy. Przedsiębiorstwa sektora prywatnego stanowią główną grupę przedsiębiorstw, mogących ubiegać się o dotacje np. przedsiębiorstwa produkcyjne.

Działalność przedsiębiorstw posiadających określony status MŚP przedsiębiorstwa nie stanowi bariery w ubieganiu się o dotacje. Wyjątkiem są duże przedsiębiorstwa, które są wyłączone z wielu naborów.

Formy prowadzenia działalności gospodarczej dla podmiotów ubiegających się o dotację na terenie Polski nie stanowią ograniczenia.

Warto pamiętać, że dotacje w ramach programów pomocowych w skali regionalnej uwarunkowane są od miejsc prowadzenia działalności np. posiadanie siedziby lub oddziału w danym województwie.